گرمازدگی چیست؟

گرمازدگی عدم توانایی بدن در دفع گرما و افزایش دمای بدن به حدود چهل درجه سانتی گراد است که به علت فعالیت شدید یا گرمای هوا ایجاد می شود. به عبارت دیگر گرمازدگی به هم خوردن تعادل در مکانیسم های تنظیم دمای بدن است و تولید گرما در بدن، بعلت افزایش شدید حرارت محیط و ناتوانی در دفع حرارت ایجاد شده، باعث گرمازدگی می شود.

گرمازدگی به راحتی قابل پیشگیری است. در صورت بروز افزایش دمای شدید به  فوریت های پزشکی و درمان فوری برای جلوگیری از آسیب های جدی یا مرگ نیاز است.

علائم گرمازدگی

علائم گرمازدگی عبارتند از:

·       پوست خشک و داغ

·       تعریق زیاد

·       تنفس کوتاه و سریع

·       نبض سریع و ضعیف

·       افزایش دمای بدن به بیش از 40 درجه

·       سردرد

·       گرفتگی عضلات

·       گشادی مردمک چشم

·       حال بد و بی اشتهایی

·       گرفتگی عضلات

·       ضعف

علت گرمازدگی

ترکیب گرمای بدن با گرمای محیط، دمای مرکزی نامیده می شود. که به معنی دمای داخلی بدن است. بدن برای حفظ درجه حرارت مرکزی طبیعی که حدود 37 درجه سانتی گراد (98.6 فارنهایت) است نیاز به دریافت گرما از محیط یا از دست دادن گرما دارد. در صورت بروز مشکل در عدم توانایی بدن در خنک کردن دمای مرکزی خود، گرمازدگی اتفاق می افتد.

عوارض گرمازدگی

در صورت عدم درمان، گرمازدگی می تواند منجر به گرما گرفتگی شود. در چنین شرایطی یک وضعیت خطرناک که با رسیدن درجه حرارت بدن به 40 درجه سانتی گراد (104 درجه فارنهایت) یا بالاتر رخ می دهد. گرما گرفتگی نیاز به عملیات فوری پزشکی دارد تا از وارد شدن آسیب دائمی به مغز و سایر اندام های حیاتی که منجر به مرگ می شود، جلوگیری کنید.

پیشگیری از گرمازدگی

می توانید برای جلوگیری از گرمازدگی و سایر بیماری های مرتبط با گرما اقدامات احتیاطی انجام دهید. هنگام افزایش دما، به یاد داشته باشید :

لباس های سبک و گشاد بپوشید.

پوشیدن لباس اضافی یا تنگ، جلوی خنک شدن بدن را می گیرد.

مواظب آفتاب سوختگی باشید.

آفتاب سوختگی بر توانایی خنک شدن بدن تأثیر می گذارد. بنابراین در فضای باز از کلاه لبه دار، عینک آفتابی و کرم ضد آفتاب با SPF حداقل ۱۵ هر دو ساعت یک بار استفاده کنید.

مصرف مایعات فراوان

هیدراته ماندن به تعریق و حفظ دمای بدن کمک می کند.

احتیاط در مصرف داروهای خاص

اگر داروی مصرفی شما اختلالی در میزان آب بدن یا دفع گرما به وجود می آورد، مراقب مشکلات مربوط به گرما باشید.

داخل اتومبیلی که پارک شده ننشینید.

این یکی از دلایل عمده مرگ های ناشی از گرما در کودکان است. دمای خودرویی که زیر آفتاب پارک شده می تواند در عرض ۱۰ دقیقه، ۲۰ درجه فارنهایت (بیش از ۷/۶ درجه سانتیگراد) افزایش یابد.

نشستن داخل اتومبیل پارک شده در هوای گرم، حتی اگر شیشه ها پایین یا ماشین زیر سایه باشد، ایمن نیست. وقتی ماشین را پارک می کنید برای جلوگیری از ورود کودکان به داخل، آن را قفل نگه دارید.

در ساعات گرم روز به خود استراحت دهید.

اگر مجبور به انجام فعالیت شدید در روز گرم هستید، مایعات بنوشید و مرتبا در یک مکان خنک استراحت کنید. ورزش یا فعالیت بدنی را در ساعات خنک روز مانند صبح زود یا عصر انجام دهید.

به آب و هوای جدید خو بگیرید.

زمان کار یا ورزش در گرما را تا زمانی که به آن خو می گیرید، محدود کنید. افرادی که به هوای گرم عادت ندارند، مستعد ابتلا به بیماری های مربوط به گرما هستند. چند هفته طول می کشد تا بدن با هوای گرم سازگار شود.

احتیاط در صورت داشتن ریسک فاکتورها

در صورت مصرف دارو یا وجود شرایطی که احتمال بروز مشکلات مربوط به گرما را افزایش می دهد، مانند سابقه بیماری گرمایی قبلی، از گرما بپرهیزید. هنگام مشاهده علائم گرمازدگی نیز سریعا اقدامات لازم را انجام دهید.

اگر در یک رویداد ورزشی بزرگ در هوای گرم شرکت می کنید، اطمینان حاصل کنید که در موارد اضطراری خدمات پزشکی در دسترس است.

هنگام  مواجهه با فردی که دچار گرمازدگی شده است باید چه اقداماتی انجام شود؟

·       فرد را به جای خنک منتقل کنید، مصدوم دراز بکشد و پاهای او را بالا بیاورید.

·       لباس های مصدوم را درآورده، ملحفه خیس روی فرد انداخته و آب ولرم روی بیمار بپاشید. حمام گرفتن برای افراد هوشیار توصیه می شود.

·       برای تسریع دفع حرارت از کولر یا پنکه استفاده کنید. از قرار دادن کیسه های یخ در کشاله ران، زیر بغل، زانو، مچ دست و پا نیز می توان استفاده کرد.

·       در صورتی که فرد هوشیار باشد می توان او را تشویق کرد تا کم کم آب یا یک نوشیدنی خنک بنوشد.محلولORSیا محلول آب و نمک و شکر(یک قاشق چای خوری نمک با 8 قاشق چای خوری شکر در یک لیتر آب) در این شرایط مفید است

·       حوله نم دار روی پیشانی و عضلات فرد گرما زده قرار دهید ودرصورت هوشیاری می توان مصدوم را داخل وان یا لگن آب سرد قرار داد.

·       به محض خنک شدن بدن فرد، عمل خنک کردن (در آب سرد یا به شکل دیگر) را متوقف کنید و اگر دمای بدن او مجدداً افزایش یافت، عمل خنک کردن را مجدد شروع کنید.

·       ماهیچه های گرفته و گرمازده فرد را ماساژ دهید.

·       اگر نشانه های گرمازدگی بهبود نیافت یا وخیم تر شد، بیمار را سریعا به مرکز درمانی منتقل کنید.

·       بهتر است در هنگام سفر در گرمای تابستان علاوه بر نوشیدن آب ، چند عدد خیار و نمک در اختیار کودکان قرار دهید.

·       شربت آبلیمو و خاک شیر و دوغ  تامین کننده  آب و املاح از دست رفته بدن  هستند. نوشیدن نوشابه در گرما مناسب نیستند.

درمان علائم گرمازدگی

در بیشتر موارد، با انجام موارد زیر خودتان می توانید گرمازدگی را درمان کنید:

استراحت در محل خنک

ورود به یک ساختمان با تهویه مطبوع بهترین راه است، اما حداقل یک مکان سایه دار پیدا کنید یا در مقابل پنکه بنشینید. به پشت بخوابید و پاهای خود را بالاتر از سطح قلب قرار دهید.

نوشیدن مایعات خنک

آب یا نوشیدنی های ورزشی بهترین انتخاب هستند. از مصرف نوشیدنی‌های الکلی بپرهیزید، زیرا کمبود آب بدن را به دنبال خواهند داشت.

اعمال خنک کننده

در صورت امکان دوش آب سرد بگیرید، در وان حاوی آب سرد بنشینید یا حوله آغشته به آب خنک را روی پوست خود قرار دهید. اگر در فضای باز هستید، غوطه ور شدن در یک برکه یا جریان آب خنک می تواند به کاهش درجه حرارت کمک کند.

پوشیدن لباس‌های سبک

هرگونه لباس غیرضروری را کنار گذاشته و اطمینان حاصل کنید که لباس‌تان سبک و غیر چسبان است.

اگر در عرض یک ساعت پس از استفاده از این اقدامات درمانی احساس بهبودی نکردید، سریعاً با پزشک خود تماس بگیرید.

برای خنک سازی بدن در دمای طبیعی ، پزشک ممکن است از این روش های درمانی استفاده کند:

غوطه ور شدن در آب سرد

ثابت شده است که حمام آب سرد یا یخ موثرترین روش برای کاهش سریع دمای بدن است. هرچه سریع تر این اتفاق بیفتد، خطر مرگ و آسیب به ارگان های بدن کاهش می یابد.

استفاده از روش‌های خنک کننده تبخیری

اگر دمای بدن در محدوده گرما گرفتگی نیست و حمام آب سرد در دسترس نباشد، کارکنان مراقبت های بهداشتی ممکن است دمای بدن را با استفاده از روش تبخیر کاهش دهند. در حالی که هوای گرم در حال وزش به سمت فرد است، آب خنک روی بدنش می ریزند تا بر اثر تبخیر آن پوست خنک شود.

استفاده از یخ و پتوهای خنک کننده

روش دیگر این است که فرد را در یک پتو خنک کننده مخصوص بپیچند و کیسه های یخ را در کشاله ران، گردن، پشت و زیر بغل قرار دهند تا درجه حرارت پایین بیاید.

داروهایی برای جلوگیری از لرز

اگر روش های درمانی برای کاهش دما باعث لرز شود. پزشک داروی شل کننده عضله مانند بنزودیازپین تجویز می کند. زیرا لرز، دمای بدن را افزایش داده و درمان را بی اثر می کند.

پیشگیری

·       مقدار زیادی آب خنک بنوشید بخصوص اگر در گرما ورزش می‌کنید.

·       در روزهای بسیار گرم بین ساعت‌های ۱۱ صبح تا سه بعدازظهر حتی الامکان بیرون نروید.

·       حتی‌الامکان زیر تابش مستقیم آفتاب نمانید.

·       پوست خود را مرتب با آب خنک کنید.

·       دوش آب سرد بگیرید.

·       لباس گشاد و به رنگ روشن بپوشید.

·       در ورزش افراط نکنید.

·       در هوای خیلی گرم از نوشیدن الکل حتی الامکان پرهیز کنید.

در هوای گرم به چه چیز نیاز است

·       همراه داشتن مقدار کافی آب برای نوشیدن و خنک کردن پوست

·       پوشش مناسب: لباس گشاد به رنگ روشن و کلاه لبه‌دار

·       کرم‌های ضد آفتاب وسیع‌الطیف (که از هر دو پرتو ماوراء بنفش A و B محافظت می‌کنند) با درجه محافظت (SPF) سی به بالا

·       عینک آفتابی مناسب که کناره‌های چشم را محافظت کند، محافظت صد در صد در مقابل پرتو ماوراء بنفش بدهد و UV ۴۰۰ باشد.